پرسشنامه رایگان بررسی میزان رعایت اخلاق پژوهش در رساله های دکتری گروه علوم انسانی

تاریخ انتشار : 9 دسامبر 2015

موضوع : پرسشنامه علوم تربیتی,دانلود پرسشنامه رایگان

پرسشنامه بررسی میزان رعایت اخلاق پژوهش در رساله های دکتری گروه علوم انسانی

هدف این پژوهش بررسی میزان رعایت اصول اخلاقی در رسالههای دکتری گروه علوم انسانی در دانشگاه فردوسی مشهد بود. در بررسی رعایت اصول اخلاقی در پژوهش مؤلفههای حقوق آزمودنیها، رعایت اصول اخلاقی در استناددهی، رعایت اصول اخلاقی در گزارش پژوهش و داشتن تعهدنامه اخلاقی مورد توجه قرار گرفت. روش پژوهش حاضر تحلیل محتوا بود و جامعه آماری آن شامل کلیه رسالههای دکتری دفاع شده طی 5 سال (1386 تا 1390) در سه دانشکده علوم انسانی (ادبیات و علوم انسانی، الهیات و علوم تربیتی و روانشناسی) بود که به شیوه سرشماری مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از سیاههای استفاده شده که بر اساس آن وضعیت رعایت اصول اخلاقی در رسالههای دکتری مشخص شده است. برای احراز روایی از روایی محتوا (نظر متخصصان روش تحقیق) استفاده شد و برای مشخص کردن پایایی تحلیل محتوا از کدگذار دوم و با استفاده از ضریب کاپا مشخص شد که میزان پایایی برابر با 82/0 بود. یافته‌های پژوهش نشان داد که در رابطه با رعایت حقوق آزمودنیها، صرفاً در 3/4 درصد رسالههاچگونگی اخذ رضایت آگاهانه توضیح داده شده بود، در 3/4 درصد رسالهها رضایت آگاهانه به صورت مکتوب اخذ شده بود، در همه رسالهها مشارکت کنندگان برای اخذ رضایت آگاهانه قادر بودهاند، هیچ کدام از رسالههای مورد بررسی بر روی گروههای خاص شامل سالمندان، اطفال و بیماران روانی پژوهشی انجام نداده بودند که لازم باشد از سرپرستان و یا والدین آنها رضایت آگاهانه اخذ کنند. در هیچ رسالهای اشارهای به آزاد گذاردن مشارکت کنندگان در ادامه شرکت در پژوهش یا ترک آن نشده بود. در هیچ رسالهای لزومي به مشاهده مشارکت کننده بدون اطلاع خودش نبوده است، تنها در 4/17 درصد رسالهها به چگونگی آگاه کردن آزمودنیها از اهداف و ماهیت مطالعه اشاره شده بود، نحوه معرفی پژوهشگر به آزمودنیها در 13 درصد رسالهها شرح داده شده بود، پژوهشگران در هیچکدام از رسالهها به رازداری در پژوهش اشارهای نکرده بود، آزمودنیها در 4/91 درصد رسالهها قابل شناسایی نبودند، تنها در 13 درصد رسالهها به سلامت و آسایش آزمودنیها توجه شده بود، تنها در 13 درصد رسالهها چاره اندیشی برای عوارض مربوط به مطالعه پیش بینی شده بود و در 3/4 درصد رسالهها به موضوع استرسآور بودن مطالعه به طور کامل اشاره شده بود. در ارتباط با مؤلفه اصول استناددهی و ارجاع، در53 درصد رسالههای مورد مطالعه گویه استانداردهای نقل قول رعایت شده بود، در 94 درصد از منابع معتبر استفاده شده بود، در 75 درصد رسالهها استناددهی درون متنی رعایت شده بود و در 2/20 درصد آنها استناددهی برون متنی به طور کامل شده بود و در رابطه با مؤلفه رعایت اصول اخلاقی در گزارش پژوهش، در 7/8 درصد رسالههاي دكتري گویه رازداری رعایت شده بود، در 3/4 درصد به تحقیر مشارکت کنندگان پرداخته شده بود، در 1/88 درصد روش گردآوری دادهها مشخص شده بود، در 75 درصد اعتبار ابزار پژوهش گزارش شده بود، در 9/67 درصد روش تحلیل دادهها مشخص شده بود، در 3/79 درصد همسو بودن روش تحلیل دادهها با روش تحقیق پژوهش به طور کامل رعایت شده بودند و 5/59 درصد از رسالهها دارای تعهدنامه اخلاقی بودند. همچنین بین رسالههای دانشکدههای مختلف علوم انسانی ( ادبیات و علوم انسانی، الهیات و علوم تربیتی و روانشناسی) بین رسالهها در سالهای مختلف (1386، 1387، 1388، 1389 و 1390)، و بین مرتبه علمی اساتید راهنمای رسالهها (استادیار، دانشیار، استاد) از لحاظ میزان رعایت اصول اخلاقی در پژوهش تفاوت وجود داشت. بطور کلی، نظر به اینکه وضعیت رعایت اصول اخلاقی در رسالههای دکتری مطلوب نیست، پیشنهاد میشود در سطح دانشگاهها کمیتههای اخلاق جهت نظارت کامل بر انجام پژوهشهای دانشجویان تحصیلات تکمیلی دایر شده و در زمینه آموزش نیز به برگزاری کارگاههای آموزش اصول علمی و اخلاقی انجام پژوهش و غنیتر کردن مبحث اخلاق پژوهش در کتابهای روش تحقیق اقدام شود.