پرسشنامه رایگان

پرسشنامه دیدگاه ناشران درباره ثبات سیاسی و اقتصادی حاكم در نشر كتاب

 

بسیاری از مطالعات مربوط به رشد علم موید این مطلب است که علم و دانش در دورانی که ثبات سیاسی حاکم و اوضاع اقتصادی نسبتا مناسب است به بالندگی دست می یابد که نمودی از آن رشد انتشارات ، به ویژه انتشارات در حوزه های علمی در قالب کتاب و مجله است. توجه به تجربه تاریخی (دورانهای بحرانهای شدید سیاسی و دورانهای ثبات سیاسی و اقتصادی) از یک سو و توجه به رشد قابل توجه تعداد عناوینی که در سالهای 1376تا 1383 منتشر شده است از سوی دیگر این اندیشه رابه ذهن می آورد که احتمالا در سالهای بعد از 1376، نوعی ثبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی با تاثیر مثبت بر دنیای نشر کتاب در ایران حاکم بوده است. در پژوهش حاضر این نوع برداشت در قالب دو فرضیه زیر مورد بررسی قرار گرفته است:

 1- رشد سال افزون انتشار کتاب در سالهای 1376تا 1383، بیش از آنچه نمایانگر بی ثباتی سیاسی / اجتماعی/ اقتصادی و در نتیجه شتابزدگی در حوزه نشر برای پاسخدهی به نیازهای روزمره باشد، نمایانگر آنگونه ثبات نسبی حاکم بر دنیای نشر کتاب است که برنامه ریزی دقیق تر، اجرای مناسبتر و سوددهی مناسبتر را میسر ساخته است.

 2- رشد کمی انتشارات در سالهای 1376تا 83، افزون بر موارد مندرج در فرضیه اول،تحت تاثیر یکی یا ترکیبی از عوامل زیر بوده است: الف- فواید مادی متاثر از یارانه های دولتی (کاغذ، زینک، فیلم و مقوا و خریدهای کلی وزارت ارشاد) برای ناشران و سهولت امکانات فنی نشر. ب- ازدیاد موسات آموزشی و دانشجویان و در نتیجه انتشار زیاد کتابهای درسی و کمک درسی. ج- آمار بالای نشر کتابهای کودکان. د- حضور تاثیرگذار ارگانهای دولتی یا سازمانهای حمایت مالی شده از سوی دولت، در عرصه نشر. این تحقیق با هدف شناسایي علل و شرایطی که موجب رشد تعداد انتشار کتاب در کشور می شود، انجام گرفته است. در این خصوص دیدگاه ناشران درباره علل اجتماعی (ثبات سیاسی، اقتصادی) که برنامه ریزی و اجرای برنامه را برای ناشران میسر می سازد. پیش از موارد دیگر مورد توجه بوده، در عین حال نقش چند عامل تاثیرگذار که بیش از موارد دیگردر ادبیات حرفه به آنها اشاره می شود مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر از نوع پیمایشی، اسنادی و کاربردی است و جامعه آماری آن شامل تمامی کتابهای منتشرشده طی سالهای 1376-83 و نیز تمام ناشرانی که بطور متوسط هر سال 10 کتاب منتشر کرده اند و در هجدهمین نمایشگاه بین الملی کتاب تهران سال 1384 شرکت داشته اند، است. پس از تجزیه و تحلیل یافته ها، 4 پرسش از فرضیه کلی که مربوط به عوامل درون سازمانی نشر بودند مورد تایيد قرار گرفت و 6 پرسش از فرضیه کلی مربوط به عوامل برون سازمانی بودند و بیشترین ارتباط را با ثبات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نشر داشتند مورد تايید قرار نگرفت. اما در همه این شش مورد درصد موافقان در مقایسه با مخالفان (باحذف بی تفاوت ها) بیش از 50 بود (دامنه58% – 5/50%). بنابراین با تقسیم عناصر متشکله فرضیه کلی به دو خرده مقیاس معیارهای درون سازمانی و برون سازمانی، نتیجه گرفته شد که خرده مقیاس درون سازمانی فرضیه کلی تایيد می شود و خرده مقیاسی برون سازمانی آن تایيد نمی شود اما به لحاظ نزدیکی تعداد موافقان و مخالفان منتفی نیز تلقی نمی گردد. فرضیه دوم تحقیق نیز که فواید مادی متاثر از یارانه های دولتی و سهولت امکانات فنی نشر را مورد آزمون قرار داد مورد تایيد قرار گرفت و نشان داد که این دو مورد با ترکیبی از آنها بر افزایش تولید کتاب در سالهای مورد نظر تاثیر مثبت معنی دار داشته اند. نیز مشخص شد که بین افزایش موسسات آموزشی و تعداد دانشجویان، تعداد کتابهای درسی و کمک درسی و کتابهای کودکان و کل کتابهای منتشر شده در سالهای مورد بررسی رابطه وجود دارد و تاثیر این موارد غیر قابل انکار است در این میان کتابهای منتشر شده توسط سازمانهای دولتی نقش همطراز با رشد سالانه کل کتابخانه نداشته است . به نظر ناشران کتابهای کودکان در رشد انتشار کتابها تاثیر اساسی نداشته است ، اما همبستگی بین تعداد این دو در سالهای متفاوت، مخالف نظر ناشران بود. در نهایت معلوم شد که طی سالهای مورد بحث گران شدن قیمت نفت درآمد دولت، یارانه های دولتی و خرید کتاب از ناشران برای کتابخانه های عمومی و نیز افزایش سرمایه گذاری دولت در آموزش و پرورش در تمام سطوح همراه با رشد موسسات آموزشی غیر دولتی و نیز افزایش درآمد ماهیانه مردم کتابخوان، در عین حال تاکید دولت بر باز شدن فضای سیاسی از طریق اطلاع رسانی در قالب کتاب و نشریات ادواری موجب افزایش سالیانه تعداد کتب منتشر شده گردیده است.