پرسشنامه رایگان ارزیابی سودمندی راهنمایابی و تعامل با منابع راهنما

تاریخ انتشار : 23 ژانویه 2016

موضوع : پرسشنامه علوم تربیتی,دانلود پرسشنامه رایگان

پرسشنامه ارزیابی سودمندی راهنمایابی و تعامل با منابع راهنما

هدف: این پژوهش بر آن است تا رفتار راهنمایابی کاربران را در هنگام اطلاع‌یابی آنها در کتابخانه دیجیتال، با بررسی عوامل روانشناختی و مهارتی مؤثر بر شکل‌گیری، نوع موقعیت‌های راهنمایابی و نحوۀ تقاضا و استفاده از منابع راهنما و کمک دارای سطوح تعاملی متفاوت، مورد واکاوی قرار دهد. بدین منظور رفتار راهنمایابی کاربران (دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد) بر پایۀ مراحل مختلف يك مدل تعدیل شده اطلاع‌يابی (که برمبنای مدل اطلاع‌یابی مارکیونینی است) مورد بررسی قرار گرفت.

روش‌شناسی: این پژوهش با استفاده از روش ترکیبی و طرح زاویه‌بندی مدل تبدیل داده‌ها انجام شد. همچنین با استفاده از روش نمونه گیری هدف‌مند طبقه‌ای و نرم‌افزار PASS 11 ، 38 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. اقدام‌هایی نیز همچون انتخاب کتابخانه دیجیتال بر مبنای معیارهای مورد نظر، تدوین و آماده‌سازی منابع راهنما و طراحی سناریوی پژوهش به عنوان مراحل آماده‌سازی اجرای پژوهش صورت پذیرفت. برای گردآوری داده‌ها از ابزارهای مختلفی همچون پرسشنامه، پروتکل بلنداندیشی و نرم افزار مورائه استفاده شد. در تحلیل داده‌های کمّی پژوهش از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. از این رو، به منظور بررسی روابط موجود میان متغیرهای روانشناختی و مهارتی با متغیرهای مرتبط با رفتار راهنمایابی از ضریب همبستگی پیرسون و روش تحلیل مسیر استفاده شد. جهت تحلیل داده‌های کیفی (برای تعیین نوع موقعیت‌های راهنمایابی و تقاضاهای راهنمایی و کمک) نیز از روش پروتکل بلنداندیشی و مدل‌های مربوطه بهره گرفته شد.

یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که قابلیت‌های مهارتی و مجموعه پیش‌داشته‌های دانشی شرکت‌کنندگان نقش مؤثری در کاهش بروز نشانه‌های راهنمایابی آنها در فرایند اطلاع‌یابی داشته است. از نکته‌های قابل تأمل در یافته‌های پژوهش، ثبت نشانه‌های راهنمایابی در هر چهار مرحله اصلی مدل تعدیل شده اطلاع‌یابی است. با این حال، در مرحله جستجو که کاربر به صورت عملی وارد فرایند جستجو می‌شود، نیاز به راهنمایابی بیش از سایر مراحل به ثبت رسید. یافته‌های پژوهش این نکته را نیز به تأیید رساند که اغلب تقاضاهای ارائه شده برای دریافت راهنمایی و کمک توسط کاربران از نوع اجرایی و ناشی از فقدان و یا کمبود دانش در رابطه با مشکل پدید آمده و همچنین بیانگر انفعال آنها در فرایند راهنمایابی است. همچنین شرکت‌کنندگان تمایل بیشتری به تعامل با منبع راهنمای دارای خصوصیات تعاملی بیشتر، آن هم به دلیل انعطاف‌پذیری و سرعت بیشتر در ارائه پاسخ‌ها داشتند و این تعامل را سودمندتر ارزیابی کردند. در پژوهش حاضر مشخص شد که از میان متغیرهای روانشناختی مطرح در نظریۀ رفتار برنامه‌ریزی شده، متغیر نگرش مثبت در قبال راهنمایابی به عنوان یکی از قابلیت‌های روانشناختی مهمی است که از طریق مثبت‌تر کردن نیت افراد نسبت به راهنمایابی، این ظرفیت روانی را در آنها پدید آورده تا زمان بیشتری را صرف تعامل با منابع راهنما کنند و تقاضاهای بیشتری نیز برای دریافت کمک و راهنمایی داشته باشند. یافته‌‌ها همچنین نشان داد که هنجارسازی مناسب برای راهنمایابی توسط گروه‌های مرجع همچون کتابداران و اطلاع‌رسانان، در فضای مجازی به ویژه کتابخانه دیجیتال به عنوان امری ضروری برای یک اطلاع‌یابی موفق است.

نتیجه‌گیری: با توجه به مجموعه یافته‌های پژوهش حاضر و با درنظر گرفتن ثبت نشانه‌های راهنمایابی در همه مراحل اصلی فرایند اطلاع‌یابی، مدل تعدیل شده اطلاع‌یابی مورد استفاده در این پژوهش تکمیل و مدلی نظری برای اطلاع‌یابی در کتابخانه‌ دیجیتال پیشنهاد گردید. در این مدل، راهنمایابی به عنوان رفتاری پشتیبان و مکمل رفتار اطلاع‌یابی است که پس از درگیر شدن کاربران در موقعیت‌های راهنمایابی آغاز شده و تا رفع چالش‌های پدید آمده در آن موقعیت‌ها ادامه پیدا می‌کند. همچنین یافته‌‌ها بر ضرورت تقویت عوامل مشوّق راهنمایابی با استفاده از روش‌های مختلف همچون برگزاری دوره‌های آموزشی و برقراری ارتباطات بین‌فردی و مجازی تأکید نمود.